در ساختمانسازی ایران، یکی از رایجترین انواع سقفها، سقف تیرچه بلوک است. این نوع سقف بهدلیل سادگی اجرا، در دسترس بودن مصالح، وزن مناسب و آشنایی گستردهی نیروی کار با آن، در بسیاری از ساختمانهای مسکونی، اداری و تجاری استفاده میشود. این سیستم بهویژه در سازههای بتنآرمه با دهانههای متوسط (معمولاً تا ۷ متر) کاربرد فراوانی دارد.
سقف تیرچه بلوک از اجزای اصلی زیر تشکیل شده است:
تیرچهها:
مقاطع پیشساختهای هستند که نقش اصلی باربر را دارند و معمولاً از نوع بتن پیشتنیده یا فلزی (تیرچه کرومیت) با آرماتور کششی ساخته میشوند. تیرچهها در فواصل منظم (معمولاً 50 سانتیمتر) روی تکیهگاهها قرار میگیرند.
بلوکها:
پرکنندههای غیرباربر بین تیرچهها هستند که نقش قالب برای بتن و کاهش وزن سقف را دارند. انواع آن شامل بلوک سفالی، بلوک سیمانی یا پلیاستایرن است.
بتن پوششی (بتن درجا):
لایهای از بتن که روی تیرچه و بلوک اجرا میشود (معمولاً با ضخامت ۵ تا ۷ سانتیمتر) و نقش یکپارچگی و ایجاد دال بتنی نهایی را دارد.
آرماتور افت و حرارت:
میلگردهایی در جهت عمود بر تیرچه برای کنترل ترکهای حرارتی و جمعشدگی بتن استفاده میشود.
وزن نسبتاً کم نسبت به سقف دال بتنی توپر
عایق حرارتی و صوتی خوب بهویژه در صورت استفاده از بلوک سفالی یا یونولیتی
سرعت اجرای مناسب با امکان استفاده از تیرچههای آماده
مقرونبهصرفه بودن از نظر اقتصادی در دهانههای کوتاه تا متوسط
آشنایی گستردهی مهندسان و کارگران ایرانی با نحوهی اجرا
سقف تیرچه بلوک برای دهانههای بلند (بیش از ۷ متر) مناسب نیست مگر با تعبیه تیرهای میانی یا اجرای دوپوشه.
نیاز به قالببندی زیر تیرچهها (شمعبندی) تا زمان گیرش بتن دارد.
در صورت اجرای نادرست (عدم شمعبندی مناسب، کمبود بتن رویه، جایگذاری اشتباه آرماتورها)، ترکخوردگی و افت عملکرد سازهای ممکن است رخ دهد.
حفر سوراخ یا عبور تأسیسات از این نوع سقف به دقت بالا نیاز دارد، چون تیرچهها عضو باربر هستند.
در طراحی و اجرا، رعایت ضوابط مبحث ۹ مقررات ملی ساختمان الزامی است.
سقف تیرچه بلوک یکی از پرکاربردترین سقفهای متداول در ساختوساز شهری ایران است که به دلیل اقتصادی بودن، سرعت اجرا و ویژگیهای عایقی، مورد توجه مهندسان و سازندگان قرار دارد. با اینحال، برای دستیابی به عملکرد مطلوب، اجرای صحیح، شمعبندی اصولی، کنترل کیفیت مصالح و رعایت دقیق ضوابط آییننامهای الزامی است. این سیستم بهعنوان گزینهای مطمئن برای ساختمانهای کوتاهمرتبه و با دهانههای محدود، همچنان جایگاه خود را در صنعت ساختمان ایران حفظ کرده است.